Willem Frederik Hermans Volledige Werken

Op donderdag 27 oktober 2011 vond ten huize van De Bezige Bij in Amsterdam de presentatie plaats van een groot aantal nieuwe poëzie-uitgaven uit het fonds van de uitgeverij. Een van die nieuw publicaties is Deel 9 van de Volledige Werken van Willem Frederik Hermans, bezorgd door het Huygens ING.

Dichtersmiddag bij De Bezige Bij from De Bezige Bij on Vimeo.

Het poëtisch œuvre van Hermans is bescheiden: slechts ruim honderd gedichten, die in een relatief korte periode in een vroege fase van Hermans’ schrijverschap ontstonden. Zijn eerste gedicht publiceerde hij in 1939 in een schoolkrant, het laatste gedateerde is van 1953. Al een paar jaar eerder, in 1950, had hij aan Simon Vinkenoog geschreven: ‘Over de dichter W.F.H. kan ik je niet inlichten, doordien zijn poëzie mij sinds lang niet meer interesseert.’

Deel 9 van de Volledige Werken, ook het negende (van 24) dat in de reeks verschijnt, bevat alle vier de bundels die Hermans tijdens zijn leven publiceerde. Het is de eerste keer dat ze in één uitgave verschijnen. In 1944 verscheen in een kleine oplage in eigen beheer Kussen door een rag van woorden, in 1946 Horror Coeli en andere gedichten, in 1948 Hypnodrome. Gedichten en in 1968 Overgebleven gedichten. De bundels hebben voor een deel een onderlinge samenhang: Horror Coeli en andere gedichten bijvoorbeeld bevat een herziene versie van de meeste gedichten uit Kussen door een rag van woorden. Helemaal nieuw was de inhoud van Hypnodrome, maar Overgebleven gedichten is weer een keuze uit de drie verschenen bundels, aangevuld met niet eerder gepubliceerde teksten.

Recensenten konden, toen de bundels verschenen, over het algemeen weinig beginnen met Hermans’ poëzie, hoewel Paul Rodenko en Ad den Besten genuanceerd positief waren. Hans van Straten formuleerde het in een recensie van Horror Coeli zo: ‘deze bundel [is] meer merkwaardig dan goed’. Terugblikkend schreef Hermans in 1983 in een brief: ‘soms heb ik het gevoel dat deze gedichten, vooral de oudste, niet door mijzelf geschreven zijn, maar door een door mij verzonnen romanfiguur uit een roman die in de pen gebleven is.’

Ruprecht Hermans (links) en Peter Kegel aan het woord

Tijdens de presentatie bij De Bezige Bij las Ruprecht Hermans een aantal gedichten van zijn vader voor, en hij voegde er nog, uit het hoofd, een nonsensgedicht aan toe dat regelmatig in familiekring werd voorgedragen. Als vertegenwoordiger van het editieteam van het Huygens ING las Peter Kegel onder de titel ‘Het eerste woord bleef gelden’ een prikkelende column voor over de dichter Hermans en ook over andere dichters van wie werk werd gepresenteerd, zoals H.H. ter Balkt, Tonnus Oosterhoff en Frank Koenegracht. Van de genoemden was Koenegracht zelf aanwezig, hij las uit eigen werk, net als onder anderen Ramsey Nasr en Remco Campert.